Yetiştirici Köşesi

Kuraklık durumunda hayvanlarımızı kaktüsle mi besleyeceğiz?

Prof. Dr. Nurettin Gülşen 27-01-2023 1347 Kez Görüntülendi.

Kuraklık durumunda hayvanlarımızı kaktüsle mi besleyeceğiz?

Dünyada saygın bilimsel dergilerden birisinde kuraklık dönemlerinde hayvanlara yedirilecek kaynaklardan birisi olarak önerilen dikeni alınmış kaktüs silajının kuzu besisinde kullanımıyla ilgili yeni bir makale¹ yayınlanacağı bilgisi ulaştı. Bu makalede dikensiz kaktüsün belli oranlarda kaba yeme karıştırılarak yapılan silajıyla beslenen kuzuların günlük 200 gramın üzerinde canlı ağırlık kazanabilecekleri ifade edilmiştir. Sonuç olarak, kurak yerlerde yetiştirilebilecek böyle bir yem maddesiyle birlikte bir kaba yemin karıştırarak yapılan silajla beslemenin mısır silajına dayalı olarak yapılan kuzu besisiyle aynı veya daha iyi sonuçlar verebileceği ileri sürülmüştür. Aslında bu araştırma bize iki önemli sonucu sunmaktadır:

1-Artık tüm dünya kuraklık dönemlerinin daha fazla yaşanacağı bilinciyle hayvan beslemede uygun olabilecek alternatif yem maddelerinin arayışına girmiştir.

2-Yetiştirilmesi için oldukça fazla suya ihtiyaç duyulan silajlık mısır gibi yem maddelerinin yerine su ihtiyacı daha az olan bitki isimlerini önümüzdeki günlerde daha fazla duyacağız.

Kaktüsle beslenen buzağı ve danalar (https://www.feedipedia.org/content/dairy-calves-eating-opuntia-cactus-brazil)

Güney Afrika’da enerjice zengin fakat proteince fakir kaktüs yiyen inekler (https://southafrica.co.za/cactus-pear-as-livestock-feed.html)

Mısır ve yoncaya alternatif bitkileri düşünmeliyiz

Mısır silajı, özellikle süt ineği beslemede Türkiye şartlarında da olmazsa olmaz yem kaynakları arasında bulunmaktadır. Ziraati için oldukça fazla suya ihtiyaç duyulan silajlık mısır ekimi su ihtiyacının en fazla olduğu ve artık neredeyse her gün duyduğumuz obruk oluşumlarının fazla olduğu İç Anadolu Bölgesinde yoğun olarak yapılmaktadır. Hatta buradan tüm Türkiye’ye paketlenerek mısır silajı satışı da yapılmaktadır. Aynı durum sulama ihtiyacının fazla olduğu yonca için de geçerlidir. Çiftçimiz yonca ve mısır ekimi ile kuru ot ve silaj yapımı konularında tecrübeli olabilir fakat acaba su kıtlığında ne yapılacağı, kuraklık dönemlerinde hayvanlarını hangi yem maddesiyle besleneceği konusunda farklı yaklaşımları biliyor mu?

Bu yıl yaşadığımız kuraklık sonuçlarının artık bizlere çok şey ifade etmesi gerekiyor. Her alanda suyu israf etmeyeceğiz, kullanırken çok dikkatli olacağız, bitki desenimize kuraklığa dayanıklı yeni bitkiler ekleyeceğiz. Bu konuda “Ziraat Mühendisi” uzmanlarımızın üzerlerine çok şey düşmektedir. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Ziraat Fakültesi araştırıcılarından Muhammed Çuhadar kuraklıktan fazla etkilenen Afşin, Elbistan ve Ekinözü ilçelerinin bulunduğu Ceyhan havzasında 2013 yılında yaptığı bir araştırmasında² çiftçilerin %50’sinin önümüzdeki ilk 10 yılda, yani yaşadığımız son yıllarda kuraklığın ciddi boyuta ulaşacağını tahmin ettiklerini bildirmiştir. Yayınlanan bu araştırmada son beş yılın ciddi kurak geçmesi ve büyük verim kayıpları yaşanması durumunda yapılacaklar arasında “kuraklığa dayanıklı ürün yetiştirmek” ifadesinin çiftçilerin en yüksek oranda tercih ettiği ifade olduğu belirtilmiştir. Yani ülke çiftçisinin de gerçeği ve ne yapılması gerektiğini iyi bildiği anlaşılmaktadır.

Belki henüz yeterince profesyonel uygulamalar yapamadığımız hayvan besleme yollarını da yeniden değiştirmemiz gerekecektir. Son dönemlerde özelikle mısır silajı ve yonca gibi su isteği fazla olan bitkilerden kuraklığa dayanıklı ve su isteği daha az olan aşağıda resmi olan darı ve sudan otu gibi bitkiler ile bazı baklagil yem bitkilerine yetiştirici tarafından da bilinçli veya bilinçsiz bir yönelme olduğu görülmektedir. Özellikle sosyal medyada yaz otu (teffgrass) ve fil otu (maralfalfa) gibi bitkilerin yetiştirilmesine de yoğun ilgi bulunmaktadır.

Türkiye kurağa dayanıklı yem bitkilerinin merkezidir

Oregon Eyalet Üniversitesinin Türk bilim insanı Dr. Serkan Ateş fiğ, korunga, üçgül, mürdümük ve baklagiller familyasına ait diğer bitkilerin Akdeniz bölgesinde doğal olarak yetişen kuraklığa dayanıklı bitkiler olduğunu ve dünyada bunların yetiştirilmesi konusunda yoğun araştırmalar yapıldığını bildirmiştir³. Bunların arpa ve buğday gibi buğdaygillere ait bitkilerle rotasyonla ziraatlarının yapılabileceğini belirtmiştir.

Çoğu Anadolu’nun doğal bitkisi olan kuraklığa dayanıklı bu bitkiler üzerine bizim de yoğun çalışmalar yapmamız gerekiyor. Dış ülkelerden araştırma sonuçlarına göre üretilen tohumları getirip ülkemizde yetiştirmek biraz kolaycılık gibi duruyor. Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Latif Kurt sürdürdükleri “Avrupa Birliği (AB) Horizon 2020–GYPWORD-projesi’ kapsamında Türkiye’de kuraklığa uyum sağlamış Türk çöveni ve sığır kuyruğu gibi 173 bitki türünün belirlendiğini bildirmiştir. Her bitki hayvan beslemede kullanılamayacağı için bu bitkilerden hangisinin üretilebileceği ve hayvan beslemede alternatif bitkiler arasına gireceğini belirlemek de ayrıntılı ve yoğun çalışmalar istemektedir.

Mısır silajına alternatif olarak darı ve Sudan otu görülüyor.

Tarım ve çevre ile ilgili bakanlıklar ile araştırma kurumlarının bu konuya ayrı bir önem vermesi gerekmektedir. Kuraklık dönemlerinde kullanılacak bitkilerin ekiminin yapılması, daha sonra hayvan beslemede kullanım imkanlarının araştırılması artık Türkiye’nin en önemli konusu haline gelmiştir. Aksi taktirde hayvanlarımızı besleyemeyiz, dolayısıyla tüm milletimizin beslenmesinde ciddi sıkıntılarla karşılaşabiliriz.

Kaynaklar

Pereira, G. A., Santos, E. M., de Oliveira, J. S., de Araújo, G. G. L., de Sá Paulino, R., Perazzo, A. F., ... & Leite, G. M. (2021). Intake, nutrient digestibility, nitrogen balance, and microbial protein synthesis in sheep fed spineless-cactus silage and fresh spineless cactus. Small Ruminant Research, 194, 106293.
Çuhadar, M. (2021). Çiftçilerin Tarımsal Kuraklık Hakkında Bilgi Düzeyleri ve Düşünceleri: Ceyhan Havzası Örneği. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 8(4), 1151-1159.
Ates, S., Feindel, D., El Moneim, A., & Ryan, J. (2014). Annual forage legumes in dryland agricultural systems of the W est A sia and N orth A frica R egions: research achievements and future perspective. Grass and Forage Science, 69(1), 17-31.