Yetiştirici Köşesi

Bu sıcak günlerde herhalde en fazla tüketilen madde su olsa gerek diye düşünüyorum. Hayvanların da su ihtiyaçları bizim gibi öncelikli bir konudur. Kaliteli suyun mutlaka sağlanmasının yanında suyun hayvan tarafından istekle içilmesi için bazı özelliklerinin de tam olması gerekiyor. Aksi taktirde hayvan suyu içmek istemeyebilir, bu da verim ve sağlığına olumsuz olarak yansır. 

Bununla ilgili bir araştırmaya ben rastlamadım. Ama yem tüketim miktarı ile su tüketim miktarı arasında direkt bir ilişki olduğunu net bir şekilde söyleyebilirim. Yani normalde susuz olan bir hayvanın yem tüketmek de istemeyeceği düşünülebilir. Bu nedenle sizi bilmem ama bana göre doğru şık “b”.

İçirilen suyun sıcaklığı nasıl bir etki yapmaktadır?

Çevre sıcaklığı 4 °C’den 27 °C’ye çıktığında 20 litre süt veren bir inekte su tüketimi 60 litreden 104 litreye, 36 litre süt veren bir inekte 90 litreden 180 litreye çıkmaktadır. Sadece içirilen suyun miktarı önemli değildir. Aynı zamanda hayvanların verim ve rahatlarını etkileyen kriterlerden bir tanesi de suyun sıcaklığıdır. Bu bilindiği için “acaba sıcak veya soğuk havalarda hayvanlara içirilen suyun sıcaklığı hayvanın yem tüketimi ve konforunu nasıl etkiliyor” sorusunu da kendiliğinden ortaya çıkarıyor. Hayvanların su ihtiyacı ve kalitesi konusunda yapılan araştırmaları yorumlayan güzel bir derlemede(1) bize aşağıdaki bilgiler sunuluyor:  

-Sıcaklık stresi durumlarında hayvanlara 12-18 °C sıcaklık aralığında taze ve temiz su devamlı olarak sağlanmalıdır. Yani sıcak havalarda “sabah hayvanın önüne su koydum henüz tamamını içmemiş, niye yeniden su vereyim ki” mantığı iyi bir görüş değil. Günde en az 2-3 sefer suyu yenilemeli serin ve temiz su içirmeliyiz.

-Sıcaklık stresine karşı en iyi serinlemenin soğuk su tüketimi ile sağlanabileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle özellikle sıcak stresi altında bulunan hayvanlarda serin ve taze su sağlayan otomatik sulukların yapılmasına önem verelim.

-Yapılan bir araştırmada süt ineklerinde su soğuk içirilse daha mı iyi olur sorusuna karşı bir araştırma yapılmış ve 10 °C’deki su tüketimi ile 28 °C’de çevre sıcaklığında bulundurulan su tüketimi arasında herhangi bir fark bulunmamıştır2. Yani suyu çevre sıcaklığından daha fazla soğutmak ilave bir avantaj sağlamamıştır. Hatta bazı araştırmalarda özellikle soğutulmuş suyun inekler tarafından daha az tercih edildiği belirlenmiştir3,4. Yaklaşık 10 °C’de soğutulan su günde 24.8 litre içirilirken 28 °C’de bulunan sudan hayvanlar günde 31 litre içmişlerdir. Elbette bunun bir sebebi olabilir. Ben tahmin edebiliyorum ama biraz da sizin düşünmenizi istiyorum. Merak eden olursa bana özelden eposta veya diğer yollarla sorabilir.

Resim 1. Hayvancılıkta suluk temizliği dikkat edilecek en önemli işlerden birisidir

Hayvanının hastalanmaması için suluk temizliği neden önemlidir?

Su tüketimi ve kalitesi ile ilgili söylenecek çok şey var. Bunlardan en önemlisi belki de her iki resimde de görüleceği gibi özellikle yaz sıcaklarında su içerisinde bulunan yem partikülleridir. Hayvan su içerken ağzından su kabına geçen yem partikülleri hastalık yapan mikroorganizmalar için iyi bir üreme ve besi yeri oluyorlar. Bu nedenle gün içerisinde hayvanlar için birkaç sefer hem suyu tazeleyelim hem de içerisindeki yem tanelerini temizlemeyi unutmayalım! 

Atalarımız kolayına “Su gibi aziz ol” dememişler. Su çok önemli bir konu. İnsanlar kadar hayvanların da taze, kolay erişebilir ve temiz suya ulaşma hakları olduğunu unutmayalım. 

Resim 2. Özellikle buzağı su kapları gün içerisinde taze su ile birkaç sefer yenilenmeli ve temizlenmelidir

Kaynaklar:

1.    Kadzere, C. T., Murphy, M. R., Silanikove, N., & Maltz, E. (2002). Heat stress in lactating dairy cows: a review. Livestock Production Science, 77(1), 59-91.

2.    Andersson, M. (1985). Effects of drinking water temperatures on water intake and milk yield of tied-up dairy cows. Livestock Production Science, 12(4), 329-338.

3.    Milam, K. Z., Coppock, C. E., West, J. W., Lanham, J. K., Nave, D. H., Labore, J. M., ... & Brasington, C. F. (1986). Effects of drinking water temperature on production responses in lactating Holstein cows in summer. Journal of Dairy Science, 69(4), 1013-1019.

4.    Lanham, J. K., Coppock, C. E., Milam, K. Z., Labore, J. M., Nave, D. H., Stermer, R. A., & Brasington, C. F. (1986). Effects of drinking water temperature on physiological responses of lactating Holstein cows in summer. Journal of Dairy Science, 69(4), 1004-1012.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------

Prof. Dr. Nurettin GÜLŞEN

Selçuk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Anabilim Dalı, Konya.

https://www.yetistiricisoruyor.com

nurettin@yetistiricisoruyor.com

https://www.facebook.com/yetistiricisoruyor/

https://www.instagram.com/nurettingulsen44/

https://twitter.com/ngulsen